Αλλεργιογόνα και αντιδράσεις υπερευαισθησίας τύπου Ι και ΙΙ

ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΟ

Τα αλλεργιογόνα εισέρχονται στο σώμα και αναγνωρίζονται από λεμφοκύτταρα (κύτταρα του αίματος που αποτελούν μέρος του συστήματος της ανοσίας). Λίγες ημέρες ή εβδομάδες αργότερα τα λεμφοκύτταρα παράγουν ειδικά αντισώματα προς τα αλλεργιογόνα.

Τα αντισώματα προσκολλώνται σε κύτταρα των ιστών που ονομάζονται μαστοκύτταρα και περιέχουν κοκκία με ισταμίνη.

Η σύνδεση των αλλεργιογόνων στα αντισώματα της επιφάνειας των μαστοκυττάρων οδηγεί στην
απελευθέρωση ισταμίνης και στην εμφάνιση των συμπτωμάτων της αλλεργίας.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΥΠΟΥ – Ι

Κοινά αλλεργιογόνα που μπορούν να προκαλέσουν αντιδράσεις τύπου Ι είναι τα λουλούδια, η χλόη και η γύρη των δένδρων, η πιτυρίδα των ζώων(πολύ μικρά σωματίδια από δέρμα και τρίχες), η σκόνη των σπιτιών, τα άκαρδα της σκόνης των σπιτιών, οι μύκητες, ορισμένα φάρμακα, τροφές και τα συστατικά του δηλητηρίου της μέλισσας και της σφήκας. Από τα αλλεργιογόνα της τροφήςτα συχνότερα είναι το γάλα, τα αυγά, το οστρακόδερμα, τα αποξηραμένα φρούτα, οι ξηροί καρποί, και ορισμένες χρωστικές ουσίες των τροφίμων.Αυτά τα αλλεργιογόνα προκαλούν την παραγωγή από το σύστημα της ανοσίας ειδικών αντισωμάτων τα οποία ανήκουν στον τύπο που ονομάζεται ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE) και βρίσκονται στην επιφάνεια κυττάρων (των μαστοκυττάρων ή βασεοφίλων) που υπάρχουν στο δέρμα, στο βλεννογόνο του στομάχου, στους πνεύμονες και στις ανώτερες αναπνευστικές οδούς. Όταν το αλλεργιογόνο έρθει για δεύτερη φορά σε επαφή με τον οργανισμό, συνδέεται στα μόρια των αντισωμάτων IgE και προκαλεί την απελευθέρωση, από τα κοκκία των μαστοκυττάρων, διαφόρων χημικών ουσιών οι οποίες ευθύνονται για τα συμπτώματα της αλλεργίας.Μεταξύ των χημικών ουσιών, που απελευθερώνονται, συγκαταλέγεται η ισταμίνη, η οποία προκαλεί διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, έξοδο υγρών στους ιστούς και σπασμό των μυϊκών ινών. Τα συμπτώματα είναι δυνατό να περιορισθούν στο δέρμα (κνησμώδες οίδημα ή εξάνθημα), στις ανώτερες αεροφόρες οδούς (φλεγμονή ή βλεννώδης έκκριση, πταρμοί στον πυρετό χόρτου, και σπασμός και στένωση των αναπνευστικών οδών στο άσθμα), στα μάτια (φλεγμονή) ή στο στόμαχο και στα έντερα (έμετος και διάρροια). Άλλοτε, όμως, τα συμπτώματα μπορούν να αφορούν διάφορα όργανα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για αλλεργίες σε φάρμακα που χορηγούνται με ενέσεις, σε δηλητήρια εντόμων ή σε μερικές τροφές. Συγκεκριμένες καταστάσεις πουν σχετίζονται με τις αντιδράσεις Τύπου Ι είναι το άσθμα, ο πυρετός χόρτου, η κνίδωση, το αγγειονευρωτικό οίδημα (αγγειοοίδημα), η αφυλακτική καταπληξία (βαριά, γενικευμένη αλλεργική αντίδραση), ίσως το ατοπικό έκζεμα και πολλές μορφές τροφικής αλλεργίας με άμεσα συμπτώματα.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΥΠΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΥΠΩΝ ΙΙ – ΙΙΙ ΚΑΙ ΙV

Οι αντιδράσεις αυτές εκλύονται με μηχανισμούς διαφορετικούς από τις Τύπου Ι (βλ. Υπερευαισθησία) και ενέχονται λιγότερο συχνά σε αλλεργίες. Πάντως, οι αντιδράσεις Τύπου ΙΙΙ είναι υπεύθυνες για μια μορφή πνευμονοπάθειας που ονομάζεται αλλεργική κυψελίτιδα (που περιλαμβάνει και τον πνεύμονα γεωργού) και για τα δερματικά οιδήματα που παρατηρούνται μετά από αναμνηστικούς εμβολιασμούς. Οι αντιδράσεις Τύπου ΙV ευθύνονται για τη δερματίτιδα εξ επαφής (εξάνθημα που προκαλεί η επαφή με ουσίες όπως το νικέλιο, το ελαστικό, τα απορρυπαντικά και τα καλλυντικά).

Δεν είναι γνωστό γιατί ορισμένα άτομα παρουσιάζουν αλλεργίες, ενώ άλλα δεν παρουσιάζουν, αλλά σε αναλογία περίπου 1 :8 φαίνεται ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση προς αλλεργίες (βλ. Ατοπία).Ορισμένες ελαφρές ανεπάρκειες του συστήματος της ανοσίας συνοδεύονται από αλλεργία. Μερικές φορές ενέχονται και συνθήκες του περιβάλλοντος ¨ένα παιδί που ζει σε κάποιο σπίτι συντροφιά με ένα γάτο ή ένα σκυλί ευαισθητοποιείται βαθμιαία στα προϊόντα του ζώου και μπορεί να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση, π.χ. κνίδωση ή άσθμα. Η επαφή με μερικούς ιούς μπορεί να προκαλέσει ή να επιτείνει αλλεργικές αντιδράσεις. Πιστεύεται, τέλος, ότι και συναισθηματικοί παράγοντες συμβάλλουν σε αλλεργικές παθήσεις, π.χ. στο άσθμα.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η ανοσοθεραπεία μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη για τη θεραπεία ατόμων που παρουσιάζουν αλλεργικές αντιδράσεις σε δηλητήρια εντόμων, ακάρεα οικιακής σκόνης, και μερικά είδη γύρης. Για το σκοπό αυτό χορηγούνται βαθμιαία αυξανόμενες δόσεις του αλλεργιογόνου, ώστε να προκληθεί ο σχηματισμός αντισωμάτων τα οποία θα αναστείλουν τις μελλοντικές ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Η θεραπεία αυτή (απευαισθητοποίησης) είναι αποτελεσματική στα δύο τρίτα περίπου των περιπτώσεων αλλά συνήθως απαιτεί διάρκεια 2-3 ετών. Επίσης μπορεί να έχει ελαφρές παρενέργειες, όπως κνησμό, οίδημα ή εξανθήματα, και σπανιότερα σοβαρ’οτερες, ‘όπως βρογχόσπασμο ή αφυλακτική καταπληξία (αφυλακτικό shock). Σήμερα η έρευνα στρέφεται προς μεθόδους απευαισθητοποίησης με χαμηλές δοσολογίες αλλεργιογόνων και μακροχρόνια απόδοση.Η φαρμακευτική θεραπεία των αλλεργικών αντιδράσεων πετριλαμβάνει τη χρησιμοποίηση αντιισταμινικών φαρμάκων που καταστέλλουν τα συμπτώματα (π.χ. τον κνησμό από τον νυγμό εντόμων). Τα περισσότερα από τα αντιισταμινικά που κυκλοφορούν έχουν καταπραϋντική δράση, ιδιότητα ιδιαίτερα χρήσιμη για την αντιμετώπιση του κνησμού του εκζέματος, διότι επιτρέπουν στον ασθενή να κοιμάται πιο βαθιά. Μερικά από τα νεότερα αντιισταμινικά δεν προκαλούν υπνηλία.

Άλλα φάρμακα, όπως το χρωμογλυκικό νάτριο και τα κορτικοστεροειδή, μπορούν να χορηγηθούν σε τακτική βάση, με σκοπό την πρόληψη των συμπτωμάτων. Οι κρέμες κορτικοστεροειδών είναι χρήσιμες για τη θεραπεία του εκζέματος, αλλά η μακροχρόνια εφαρμογή τους στην ίδια περιοχή μπορεί να προκαλέσει βλάβη του δέρματος. Σε βαριές αλλεργικές παθήσεις, όπως είναι το άσθμα μπορεί να απαιτηθεί χορήγηση κορτικοστεροειδών από το στόμα.Η αποτελεσματικότερη ωστόσο θεραπεία κάθε είδους αλλεργίας είναι η αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, όταν αυτή είναι δυνατή. Για παράδειγμα, ένα άτομο με αλλεργία στα αυγά θα πρέπει να αποφεύγει τόσο τα αυγά όσο και και κάθε είδος φαγητού που περιέχει αυγό, και να ελέγχει τη σύσταση των γευμάτων που θα του προσφέρονται σε εστιατόρια και σπίτια. Αν το αλλεργιογόνο είναι κάποια γύρη, η αποφυγή του θα είναι πιο δύσκολη ,ωστόσο, μέτρα όπως το κλείσιμο των παραθύρων του αυτοκινήτου ή της κρεβατοκάμαρας προσφέρουν κάποια προστασία.

πηγή